1. Sự đi lên và sụp đổ của khách sạn Waldorf - Astoria ở Đường 33rd
Gia đình Astor là một trong các gia đình giàu có ở New York vào thế kỉ XiX, họ sở hữu rất nhiều đất đai ở thành phố này. Nhưng gia đình Astor có sự chia rẻ nhỏ trong nội bộ gia đình. Khu đất đường 33rd bị cắt đôi ra, và xây thành 2 căn biệt thự riêng biệt, ngăn với nhau bằng bức tường rào. Đây chính là khởi đầu của huyền thoại New York. Khi William B.Astor chết, tài sản thừa kế chuyển vô tay William Waldorf Astor. Mặc dù là người đứng đầu của gia đình Astor, nhưng sự nổi tiếng của ông không sánh bằng người cô của mình, người được báo chí nhắc đến "Quý bà Astor" (THE Mrs. Astor). Vì ghen tức với địa vị xã hội của người cô mình, ông ta quyết định sẽ làm cho cô của mình phát khùng lên bằng cách phá bỏ dinh thự của ông đang ở bên cạnh cô mình tại khu đất đường 33rd này, xây dựng một khách sạn xa hoa lộng lẫy. (1)
Tuy nhiên nhắc đến dinh thự nhà Astor một chút. Dinh thự này từng được xem như là nơi tụ họp của nhiều quý tộc lớn của New York thời đó, cụ thể là tại phòng dạ vũ của dinh thự Astor này. Khi William Waldorf Astor quyết định xây dựng khách sạn, mặc dù dựa trên mối thâm thù gia đình, nhưng ông muốn, khách sạn của mình, phải giữ được "tinh thần của Astor", như ông nói "một ngôi nhà... nhưng không phải như một khách sạn mà phải thật gần gũi" (2). Một cách vô thức, ông là người đã dưa ý niệm "kế thừa" vô trong kiến trúc.
Khách sạn Waldorf
1983, khách sạn Waldorf được khai trương, và thành công một cách rực rỡ. Các sạn cao 13 tầng, là một trong các khách sạn lớn nhất thời đó. Tất nhiên khách sạn thành công cả về mặt tài chính và thu về lợi nhuận lớn, đồng thời đạt được mục đích của ông, là đuổi Caroline Astor đi khỏi đó. Tuy nhiên, sau một thời gian, người quản lý của khách sạn Waldorf là George C. Boldt, ông là người đã thuyết phục con trai của Caroline là John Jacob Astor IV bán lại phần đất bên cạnh của Caroline và xây dựng khách sạn Astoria cao 17 tầng (3). Hai khách sạn này hợp nhất trở thành Waldorf - Astoria, khách sạn lớn nhất thế giới vào thời điểm nó khai trương 1897. Khách sạn có 1300 phòng và hơn 1500 nhân viên phục vụ.
Khách sạn Waldorf - Astoria. Với phần khách sạn Astoria ở bên phải, cao hơn.
Waldorf - Astoria là một địa điểm nổi tiếng ở New York. Nó nhắm đến không chỉ các khách vãng lai đến thành phố, mà nhắm đến cả từng cá nhân trong thành phố. Nó cung cấp không gian cho giải trí và hoạt động xã hội cho các cá nhân mà dinh thự của họ không có đủ diện tích, hay đủ các thiết bị kĩ thuật tối tân đương thời để phục vụ. Dần dần, nó lôi kéo được xã hội ra khỏi dinh thự riêng tư của họ, trở thành một nơi tụ họp, giao lưu, là "tâm điểm xã hội của Manhattan". Waldorf - Astoria là "một trung tâm bán công cộng được thiết kế cho các cư dân giàu có của New York với đầy đủ sự xa hoa của cuộc sống hiện đại". Nó trở thành "Cung điện New York không chính thức" (2) Để so sánh một cách nôm na dễ hiểu, thì giá trị của Waldorf lúc này tương đương như Continental ở Saigon về mặt văn hoá, lịch sử và kiến trúc.
Hoạt động ở Waldorf -Astoria, thường xuyên gồm có nhảy múa, hoà nhạc, tiệc, và biểu diễn sân khấu
Waldorf - Astoria là nơi đã diễn ra nhiều sự kiện quan trọng, như là nơi đầu não của uỷ ban điều tra vụ chìm tàu Titanic năm 1912. Nó gắn với các nhân vật lịch sử quan trọng, chẳng hạn như John Jacob Astor IV là nạn nhân giàu nhất trên tàu Titanic, tổng tài sản của ông khi chết là 85 triệu dollar. Khách sạn đã tự tin vào danh tiếng của nó trên khắp thế giới trong suốt 20 năm liên tục. Để rồi khi đến 1929, khách sạn đột ngột đóng cửa sau khi các nhà đầu tư nhà đất xem xét và đánh giá rằng nó đã cũ và lỗi thời. Nguyên nhân chủ yếu của sự phá huỷ đột ngột này là do sự bùng nổ cơn sốt nhà cao tầng. Khi đó Waldorf - Astoria trở nên quá thấp, quá nhỏ, và không xứng đáng với vị trí đắt giá của nó.
Chủ đầu tư của khách sạn quyết định bán đi cho nhà đầu tư toà nhà Empire State. Việc phá huỷ toà nhà được cử hành với một buổi lễ long trọng, nhiều sự tham gia của các giới quý tộc, thượng lưu. Khách sạn được tháo dở, tận dụng lại những gì có thể cho toà nhà Empire State, như lõi thang. Những phẩn không dùng lại được bị chở đi và đổ xuống biển tại vị trí cách cản Sandy Hook 5 dặm (2).
2. Huyền thoại mới Empire State
Toà nhà Empire State
Toà nhà Empire State được xây dựng trên nền của khách sạn Waldorf - Astoria, được thiết kế như là "một toà nhà với chiều cao vượt qua tất cả những gì từng xây dựng bởi loài người, vượt qua vẻ đẹp mà bất cứ toà nhà nào từng được thiết kế, thoả mãn trong bố trí nội thất đúng tiêu chuẩn yêu cầu cho đối tượng khó tính nhất..."(4)
Toà nhà được thiết kế một cách nghiêm ngặt, không có một vị trí nào trong khu vực cho thuê cách cửa sổ 8.5m (28 feet). Diện tích mỗi sàn lên trên cao giảm dần do số thang máy giảm lại. Nói cách khác tính từ lõi thang ra là không gia cho thuê rộng 8.5m. Toà nhà nổi tiếng với trình độ thi công hoàn hảo, tiến độ nhanh chóng mặt, 14.5 tầng trong 10 ngày. Không một xe tải nào phải chờ, không một thang máy nào dừng, không một người thợ nào chờ gì cả.
Toà nhà là hiện nay là một biểu tượng văn hoá của nước Mỹ. Kỉ lục của nó trong một thời gian dài không bị đánh bại. Là một công trình được ưa thích của nhiều kiến trúc sư. Ở đây, mình xin trích lại một đoạn trong Delirious New York của Rem Koolhaas:
"In any other culture the demolition of the old Waldorf would have been a philistine act of destruction, but in the idelogy of Manhattanism it constitutes a double liberation: while the site is freed to meet its evolutionary destiny, the idea of the Waldorf is released to be redesigned as the example of an explicit Culture of Congestion"_Rem Koolhaas"Trong các nền văn hoá khác sự phá huỷ của toà nhà Waldorf cũ được xem như là hành động huỷ hoại của kẻ bán bổ, nhưng trong hệ tư tưởng của Manhattan, nó bao gồm 2 sự giải phóng: khu đất được tự do đạt đến số phận lịch sử của nó, và toà nhà Waldorf có cơ hội được thiết kế lại, cả hai như là ví dụ của 'Văn hoá nén' cực đoan"
3. Sự tái sinh của Waldorf - Astoria ở Park Avenue
Phát thảo và dự địnnh tại vị trí mới của Waldorf - Astorial
Ý tưởng về khách sạn Waldorf-Astoria mới được Lucius Boomer, người quản lý cuối cùng ấp ủ, ông cho rằng mình phải truyền lại truyền thống của khách sạn, phải xây dựng nên một khách sạn xuất hiện như một toà nhà chọc trời đầu tiên cung cấp đầy đủ phục vụ cho các hoạt động giao lưu xã hội. Ông quan sát sự phát triển của các mô hình nhà ở trong lối sống ở Manhattan, từ những căng nhà biệt thự đơn lẻ, lên những căn hộ trên cao, sau được trang bị thêm các chức năng giải trí và sinh hoạt mà từ trước giờ chưa hề biết. Ông quyết định xây dựng khách sạn mà ở đó "người khách, dù lâu dài hay tạm thời, có thể cho phép tận hưởng không chỉ những tiện ích sống thông thường trong một khách sạn siêu hiện đại, mà còn được hỗ trợ các tiện ích cho phép họ mở rộng và bổ sung lối sống của họ, và có thể tổ chức các dịp vui chơi với bạn bè họ ở mức độ xa hoa nhất ... "(5).
Khách sạn mới được thiết kế bởi Schultze & Weaver theo phong cách Art Deco, cao 47 tầng, chiếm toàn bộ ô phố ở Park Avenue. Toà nhà gồm 2 tháp đôi, 2200 phòng ngủ xa hoa, kèm với vô số các không gian chức năng khác. Khách sạn được hoàn thành năm 1931, và tiếp nối thành tích trước đây, trở thành khách sạn lớn nhất, cao nhất và sang trọng nhất thế giới. Thiết kế mang hình dáng tháp đôi, phản ánh lại một phần hình ảnh cũ của Waldorf - Astoria ở đường 33rd. (6)
Khách sạn mới, phản phất hình ảnh khách sạn cũ
Ngoài ra, ý đồ "tái sinh" của khách sạn còn được chuyển tải qua việc làm lại các không gian như sảnh Peacock Alley ở khách sạn cũ, và nhiều hạn mục khác nằm trong kí ức của Waldorf trước đây. Điều này đảm bảo công trình mới mang kí ức công trình cũ. Và tất nhiên nhờ vậy, khách sạn trở nên nổi tiếng, trước khi nó được xây dựng. Ngoài tên, các chi tiết thực và các vật quan trọng ở Waldorf cũ được cứu khỏi lần phá dỡ, được sắp xếp lại trong sảnh mới của khách sạn. Và nhiều "lịch sử" nữa được mua từ khắp châu Âu, cũng được thêm vô. (2)
Mặt cắt cho thấy sự xa hoa và đa dạng không gian bên trong khách sạn
Khách sạn Waldorf -Astoria tại Park Avenue này còn là một sự cách mạng trong ngành dịch vụ khách sạn. Đây là nơi đầu tiên đề ra các khái niệm: phục vụ phòng, các chức năng hỗ trợ vệ tinh (bếp, khu nhân viên) nhằm đảm bảo sự phục vụ tối ưu nhất. Khách sạn có tiếng trong việc có thể hoàn thành bất cứ đòi hỏi nào của bất cứ khách hàng khó tính nào, chẳng hạn như triển lãm xe ô tô thường niên tại phòng dạ vũ khách sạn ở trên cao. Nhiều sự kiện xa hoa được diễn ra ở đây, gắn liền với nhiều sự kiện văn hoá, lịch sử lớn của Mỹ. Nhiều ngôi sao, cựu tổng thống, quan chức về hưu từng chọn nơi đây làm nhà của mình, trong đó có Frank Sinatra, Gene Kelly, cựu tổng thống Herbert Hoover,... (6) Đây còn là nơi giao lưu, tụ họp xã hội của nhiều người, diễn ra nhiều sự kiện hoà nhạc, khiêu vũ,... Nếu bạn nào xem phim Maid in Manhattan, thì khách sạn nơi quay phim chính là Waldorf - Astoria, hay như trong phim Tom và Jerry cả hình ảnh khách sạn cũng xuất hiện. Khách sạn từng tự hào là nhân chứng lịch sử cho nhiều nhân vật quan trọng và các sự kiện của nước Mỹ. Các bạn có thể tìm hiểu thêm điều này tại trang web khách sạn. (7)
Được xem như là khách sạn đại diện cho New York và là niềm tự hào của người New York. Năm 1993, khách sạn Waldorf - Astoria được công nhận là di sản của thành phố New York
Vâng sự phá huỷ của khách sạn Waldorf - Astoria cũ, một di sản quan trọng, đột nhiên trở thành tiền đề bước ngoặc cho thành phố, đồng thời tạo nên 2 huyền thoại của New York, chưa nói còn là cách mạng trong công nghệ xây dựng, quản lý, tổ chức khách sạn. Rõ ràng là, khi cách cửa này khép lại, cách cửa khác mở ra, cho ta những hứa hẹn mới. Tuy nhiên điều mà chúng ta thực sự cần quan tâm ở đây, là điều gì đã làm nên sự khác biệt giữa Empire State, Waldorf - Astoria, và Penn Station, để khi đối mặt với điều xấu nhất chúng ta có thể đưa ra quyết định đúng đắng và cần thiết.
Chú thích
(1) New York Architecture http://nyc-architecture.com/GON/GON017.htm
(2) Delirious New York. Rem Koolhaas
(3) Waldorf - Astoria New York Blog http://www.waldorfnewyork.com/blog/boldts-legacy-at-the-waldorf-astoria/
(4) Empire State, A History
(5) The Greatest Household in The World. Lucius Boomer
(6) New York Architecture http://www.nyc-architecture.com/MID/MID032.htm
(7) The Waldorf Blog http://www.waldorfnewyork.com/blog/
Tác giả: Võ Duy Kim
Freadman White
Freadman White
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét